Hepatit B Testleri ve Hepatit B Hastalığı

Hepatit B virüsü ile ortaya çıkan karaciğer hücre iltihabı ve hasarı hepatit B hastalığı olarak tanımlanır. Ülkemizde taşıyıcılık oranı %3 ile %7 arasındadır.

Hepatit B Nasıl Bulaşır?

İnsandan insana vücut sıvıları yolu geçer.
Kan, Kan Ürünleri: Kan yolu ile bulaşma özellikle gelişmiş ülkelerde damardan yasa dışı ilaç kullananların, kullandıkları iğnelerin bir şekilde diğer insanlara yayılması ile ortaya çıkmaktadır. Ayrıca yine bu kişilerin kullandıkları eşyaların diğer kişilerce kullanılması da bulaşmayı sağlar. Ancak dünya üzerinde hepatit B açısından oldukça yüksek riskli bir grup olan sağlık çalışanları açısından iğne yolu ile bulaşma son derece önemlidir. Çeşitli sağlık birimlerinde çalışan sağlık personeli özellikle kaza sonucu iğne batması ile hepatit B ye yakalanmaktadırlar. Ayrıca yine sağlık çalışanları hasta kişilerin kanının bulaştığı bir cisimle yine kaza sonucu yaralanır veya temas ederlerse yine hepatit B ye yakalanabilirler. Yine normal popülasyon ve sağlık çalışanları için kan nakli sonucu bu hastalığa yakalanma riski vardır. Gelişmiş ülkeler bu sorunu kan nakilleri sırasında tarama yaparak çözmüşlerdir. Ve bu tür bir bulaşma yolu dolayısıyla ortadan kalkmıştır.
Cinsel İlişki: Cinsel ilişki sırasında hepatit B ile enfekte bir kişinin vücut sıvılarının diğer partnerin vajina, makat (rektum, özellikle ters ilişki), idrar kanalı (üreterler) ve ağızdaki yaralı veya çizik bölgelere teması ile hastalık geçer.

Dövme ve Piercing: Ülkemiz ve tüm dünyada dövme (tattoo) ve piercing sırasında kullanılan iğnelerin yeterince steril ve temiz olmamasından dolayı kişiye bulaşması söz konusudur.
Traş Takımı, Ustura ve Diş Fırçası: Hastalıklı kişilerin kullandığı ve kan bulaşmış ustura, tıraş takımı ve diş fırçalarının kullanılması ile hepatit B bulaşabilir.
Perinatal Geçiş: (Hamilelikte Geçiş): Doğum sırasında anneden çocuğa hepatit B geçmesi sonucu ortaya çıkan durum perianatal geçiş olarak tanımlanmaktadır.

Hepatit B’in Kuluçka Süresi:

Normal olarak 45-180 gün arası değişen bir kuluçka süresi olan bu hastalıkta ortalama olarak 60-90 gün toplumun büyük kesiminde hastalığın ortaya çıkması için gereken kuluçka süresidir. Kuluçka süresince özellikle vücut sıvıları oldukça bulaşıcıdır. Vücutta hepatit B ye karşı antikor (mikroplara karşı vücut tarafından oluşturulan protein kökenli koruyucu maddeler) oluşumuna kadarki evrede hastalık son derece bulaşıcıdır.

Kurumuş Kan Ve Tükrük (Salya) Hepatit B Açısından Bulaşıcı Bir Risk Faktörümüdür?

Evet… bir hafta dahi kuruyarak kalan kan ve salya hepatit hastalığının bulaşması için yeterli. Bu sebeple çok dikkatli olunması gerekir.

Peki Kronik Hepatit B Hastaları Hastalığı Bulaştırır Mı?

Evet…özellikle kronik hepatit B taşıyıcısı olan kişilerle yaşayan ve bu kişilerin seks partnerleri açısından hastalığın bulaşma riski vardır.

Hepatit B’nin Belirtileri:

Yeni doğan bebekler hepatit B ile ilgili belirgin olarak herhangi bir belirti vermez. İlerleyen yaş belirti verme ile doğru orantılıdır. Yaş ilerledikçe yapılan araştırmalar belirtilerin arttığını göstermiştir. Hepatit B nin hastalık belirtileri aşağıdaki gibidir;

Tüm vücutta aşırı halsizlik
Hafif derecede ateş
Baş ağrısı
İştah kaybı
Bulantı, kusma
Özellikle karaciğer bölgesinin üzerinde ağrı ve hassasiyet. Bu ağrı sarsıntı ve eğilme artar.
Kabızlık veya ishal
Kas ve eklemlerde yaygın ağrı
Deride kızarıklık
5 yaşın üzeri ve yetişkinlerin % 40 da sarılık ortaya çıkabilir. Bebeklerin ise % 10 unda ancak sarılık görülebilir.

Son olarak ise bazı hastalar kan verene yahut hekimleri tesadüfen hepatit B için tarama testi isteyene kadar hepatit B olduklarını bilemezler. Bunun anlamı ise bazı vakalarda hepatitin belirti vermeden geçmesi veya anlaşılamaması anlamındadır. Dikkat edilecek olursa yukarıdaki belirtiler, herhangi bir gribal enfeksiyonda görülebilir. Ancak karaciğer bölgesi üzerindeki ağrı, sarılık… gibi semptomlara özellikle dikkat edilmelidir. Ya da aşılanmamış bireylerin özellikle tarama testleri yaparak hastalığı geçirip geçirmediklerini anlamaları, ve bunun sonucuna göre sonuçlar negatif ise aşılanmaları, pozitif ise ömür boyu gözetim altında olmaları gerekir. Çünkü hepatit B siroz ve karaciğer kanserine sebep olabilecek sinsi bir hastalıktır. Kimi karaciğer kanseri ya da aniden çıkan siroz vakalarının altında hepatit B virüsü olduğu sonradan belirlenmekte ve bu hastalar bu teşhis konulana kadar hepatit B den habersiz dolaşmaktadırlar.

Hepatit B Virüsü Alındıktan Sonra Vücutta Neler Olur?

Hepatit B virüsü alındıktan sonra hastaların büyük çoğunluğu antikor oluşumu ile 4-8 hafta içerisinde kendilerini iyi hisseder. Özellikle yaşlı hastalarda belirtileri daha ağır olabilir. Ve bu hastalarda bazen belirtiler uzayabilir.

Hastaların az bir kısmında hepatit B virüsü hastanın kanında ve karaciğerinde saptanmaktadır. Bu hastalar kronik hepatit B dediğimiz formdaki hastalardır. Bu hastalarda karaciğer enzim testlerinde yükselme görülebilir. Ya da bu hastalar hiçbir belirti vermeden yıllarca kronik formla beraber yaşarlar. Ancak daha öncede altını çizdiğimiz gibi kronik hepatit B taşıyıcıları için beraber yaşadıkları ev halkı ve seks partnerleri hastalığı kapma açısından büyük riski taşımaktadır.

Hepatit B Virüsü ile Ortaya Çıkabilecek Kötü Sonuçlar Nelerdir?

Siroz (Kronik yaygın ve ilerleyici karaciğer iltihabıdır. Öldürücü bir hastalıktır. Ortalama yaşam süresi 38-40 aydır)
Karaciğer kanseri
Karaciğer yetersizliği
Fulminan hepatit denilen çok kısa sürede (1 ay gibi…) karaciğer yetersizliğine götüren ölümcül bir hastalık tipi
Hepatit D hastalığı

Hepatit B Hastalığında Risk Faktörleri Nelerdir?

Hepatit B taşıyıcı bir seks partnerine sahip olma
Çok eşlilik
Başka bir cinsel yolla bulaşan hastalığın olması
Hepatit B li hastaların çatal, kaşık, bıçak, jilet, ustura ve benzeri eşyalarını paylaşmak
Damardan ilaç kullanımı
Meslek (doktorlar, hemşireler, diş hekimleri, kan ve kan ürünleri ile uğraşan laboratuvar ve kan merkezi çalışanları)
Hepatit B virüsü açısından yüksek riskli ülkelerde 6 aydan fazla yaşamak (Çin, Afrika, Asya kıtasının merkezi ve kuzey doğusu, Ortadoğu, Doğu Avrupa )
Uzun süre hepatit B virüsü taşıyıcı bir insanla aynı odayı çeşitli sebeplerle paylaşma (yatakhane, hapishane… vb.)
Homoseksüel veya biseksüel olma
Temiz ve hijyenik olmayan yerlerde dövme veya piercing yaptırma ve buralarda çalışma
Hijyenik şartları iyi olmayan berberlere tıraş olma
Annede hepatit B virüsü ile enfeksiyon olması yeni doğan bir çocuk için her zaman risk faktörüdür. Ancak çocuk doğar doğmaz hepatit B aşısı ve hepatit B koruyucu immunglobin (koruyucu serum) yapılırsa hastalığa yakalanmaz.
Hepatit B’li bir kişi tarafından ısırılmak
Hemofili veya diyaliz hastası olmak.(bu kişiler kan almak veya sürekli kan temizlenmesi gereken grupta olduklarından hepatit B açısından son derece yüksek risk grubundadır.)

Peki Hepatit B Öpüşme ile Geçer mi?

Hayır… hepatit B öpüşme ile geçmez. Toplum olarak sık sık öpüşen bir yapımız olduğu için bu konunun bilinmesi önemlidir.

Peki Ne Zaman Hepatit B için Doktora Baş Vurmalıyım?

Yukarıda sayılan risk faktörlerini taşıyorsanız, ayrıca yine yukarıda sıraladığımız Hepatit B ile ilgili hastalık belirtileriniz varsa hemen hekiminize hepatit ile ilgili testler için başvurunuz. Ayrıca hepatit B vakalarının % 35 inde hastalığın hiçbir risk faktörü olmadan tespit edilmesi aşısı olmayan herkesin hekimine başvurarak testler yaptırması, eğer testler negatif ise aşı yaptırması, pozitif ise belirli aralıklarla izlenmesi gerekmektedir. Çünkü hepatit B kronik sonuçları bakımından tehlikeli bir hastalıktır. Karaciğer yetersizliği, siroz, karaciğer kanseri gibi çok ağır ve ölümcül sonuçlara gidebilen bu hastalık toplumları, aileleri ve bireyleri çok dramatik sonuçlarla karşılaştırabilmektedir.

Önemli Not 1: Aynı mekanı ve evi paylaştığınız herhangi bir kişide yeni tespit edilmiş hepatit B hastalığı varsa hemen hekiminize sizde test ve korunma için başvurunuz.

Önemli Not 2: Kadın veya erkek olsun özellikle korunmasız bir cinsel ilişki sonrası şüpheleriniz var ise hemen hekiminize test ve korunma için başvurunuz.

Önemli Not 3: Hepatit B olduğunu düşündüğünüz biri tarafından ısırıldı iseniz hemen hekiminize test ve korunma için başvurunuz.

Önemli Not 4: Mesleğiniz (doktorlar, hemşireler, diş hekimleri, kan ve kan ürünleri ile uğraşan laboratuvar ve kan merkezi çalışanları….kısaca sağlık çalışanları…) risk grubunda iseniz hemen hekiminize test ve korunma için başvurunuz.

Peki Yukarıda Yazdığınız Durumlardan Şüphelenerek Hekime Başvurdum Ve Testlerim Negatif Çıktı… Peki Sonra Ne Olacak?

Hepatit B ye maruz kalınma olasılığı üzerine (örneğin Hepatit B’li olduğunu düşündüğünüz biri ile cinsel ilişkiye girdiniz, ya da ısırıldınız veya aynı mekanda yaşadığınız birinde hepatit B hastalığı yeni tespit edildi…) hekiminize başvurduğunuzda beklemek gibi bir lüks yoktur. Hekiminiz hemen size hepatit B immun globulin (koruyucu serum) ve üç doz sürecek hepatit B aşısı yapmalıdır.

Peki Cinsel İlişkiden Sonra Ne Kadar Süre İçinde Hepatit B İmmun Globulinini (Koruyucu Serum) Yatırabilirim?

Şüphe ettiğiniz bir cinsel ilişkiden sonra hepatit B immun globilinini ilk 2 HAFTA içinde yaptırmalısınız. Bu süreyi geçirirseniz Hepatit B immun globulininin (koruyucu serum) koruyucu etkisi olmaz. Tabi ilk 2 haftada bu seruma ilaveten bir de 3 dozluk aşı programına alınmanız gerekmektedir.

Hastalığın Seyri

Hepatit B hastalığı akut ve kronik seyir gösteren bir hastalıktır. Akut formunda hastalık hiç hissedilmeden iyileşebildiği gibi, birkaç hafta devam eden seyirle hafif belirtilerle iyileşebilmektedir. Bu süreç genelde 4-8 hafta olarak tanımlanabilir. Ancak hastalık 6 aydan fazla sürede bir kişinin kanında ve karaciğerde tespit edilirse artık kronikleşmiş anlamındadır. Hastalığın kronikleşmesi ortaya çıkarabileceği sonuçlar açısından takip edilmesi gereken bir durumdur. Çünkü kronikleşmiş hepatit B hastalığı siroz veya karaciğer kanserine sebep olabilir. Burada okuyucularımıza şu hususu önemle vurgulamalıyız. Tüm kronik hepatit B formları siroza veya karaciğer kanserine sebep olur diyemeyiz. Sebep olabilir deniliyor. Hastalığın seyrinde kronikleşme olasılığı bakımından çocuklar daha riskli grupta görünmekte. Çünkü yeni doğana doğum sırasında bulaşan hepatit B’nin kronikleşme olasılığı % 90’dır. Yine 1-5 yaş arasında alınan hepatitin kronikleşme olasılığı %30 dur. 5 yaşından sonra ise bu rakam %7’lere kadar geriler.

Hepatit B ve Kan Testleri:

Hekiminizle konuştuğunuzda gerek fiziksel muayene ve gerekse başvurma sebebinizde göz önünde bulundurulduğunda eğer hepatit B şüphesi var ise hekimiz hepatit B ile ilgili kan testleri isteyecektir. Bu testler üç ana gruptadır;

Hepatit B DNA: Hepatit B virüsünün genleri ki bu HBV DNA sı olarak tanımlanır.
Hepatit B antijenleri: Hepatit B virüsünün kanda ortaya çıkan yapısal proteinleri.
Hepatit B antikorları: Vücut tarafından hepatit B den korunmak için üretilen protein yapılı koruyucu maddeler.

Bu testler kısaca:

Hbs-Ag: Hepatit B (surface) yüzey antijeni
Anti-Hbs: Hepatit B yüzey antijenine karşı için vücut tarafından üretilen koruyucu protein
Hbe-Ag: Hepatit B antijenlerinden biri, “early” antijeni olarak adlandırılır
Anti-Hbe: Hepatit B Hbe-Ag antijenini nötrleştirmek için vücut tarafından üretilen koruyucu protein
Anti-Hbc Ig-M: Hepatit B “core” antijeni (erken dönemde çıkar)
Anti-Hbc Ig-G: Hepatit B “core” antijeni (geç dönemde çıkar)
HBV-DNA: Hepatit B genetik DNA maddesi (serumda)

Bu Testlerle İlgili Detaylı Bilgiler:

Hepatit B surface (yüzey) antijeni (HBsAg): Bu testin pozitif olduğu kişi etrafındaki kişilere Hepatit B’yi bulaştırabilir. Bu antijen bir kişinin kanında 6 aydan uzun süre pozitif olarak kalırsa bu durum kronik hepatit B enfeksiyonudur.

Hepatit B e antijeni (HBeAg): Bu antijenin pozitif olması kişinin bulaştırıcılığının yüksek olduğunu gösterir. Kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerde, bu antijenin yüksek olması, bu kişilerde karaciğer hastalığı riskinin arttığını gösterir ve bu kişiler tedavi açısından değerlendirilmeye alınır.

Hepatit B core antikoru (anti-HBc): Bu antikor HbsAg pozitif olan tüm hastalarda pozitiftir. Hepatit B ile bir veya birden fazla defa enfekte olan tüm kişilerde bu antikor pozitiftir.

Hepatit B core antijeni İgM tipi Antikor (IgM anti-HBc): Beraberinde HbsAg pozitif olsun veya olmasın, IgM anti-HBc pozitifliği hepatit B ile enfekte olunduğunu veya son 6 ay içinde geçirilmiş hepatit B enfeksiyonunu gösterir. HbsAg negatif iken bu antikorun varlığı, akut veya yakın zamanda geçirilmiş hepatit B enfeksiyonunu gösterir

Hepatit B core antijeni IgG tipi Antikor (IgG anti-HBc): Hepatit B enfeksiyonunu gösteren antikordur. Ancak hastalığın seyri ile ilgili net veriler ortaya koymaz.

Hepatit B surface (yüzey) antikoru (anti-HBs): Bu antikor hepatit B nin başlangıcı ve iyileşmesi arasındaki dönemde ortaya çıkar. Hepatit B aşısı yaptıran kişilerde bu antikor pozitiftir. Ve koruyuculuğu gösterir.

Hepatit B e antikoru (anti-HBe): Bu antikor haftalar ve aylar içerisinde ortaya çıkar ve daha sonrada kaybolur.

Hepatit B genetik DNA (HBV DNA): En duyarlı test olan hepatit B DNA sının (genetik maddesinin) tespitidir. Aktif enfeksiyon göstergesidir.

Kronik Hepatit B’li Hastalarda İzleme ve Tedavinin Şeklini Belirlemek için Hangi Testler İstenmektedir?

Tomografi
MR
Karın ultrasonografisi
Karaciğer biyopsisi (karaciğer den parça alma işlemi)

Özellikle gelişmiş batı ülkelerinde hamilelik döneminde HBsAg (Hepatit B (surface) yüzey antijeni) taraması rutin olarak yapılmaktadır ve yapılması tavsiye edilmektedir. bizde ülkemizdeki hamile bayanlara HBsAg tarama testi yaptırmalarını ve riskli gruba girem hamile bayanların gebeliğin ilerleyen safhalarında bu testi tekrarlamalarını öneririz. Daha fazla bilgi için bu durumu mutlaka hekiminizle tartışınız.

Hepatit B için Tarama Testi Yaptırmak Şart Mıdır? Ya da Tarama Testi Yaptırmadan Aşı Yaptırılmasının Bir Zararı Var mıdır?

Gelişmiş batı ülkelerinde yapılan yayınlara göre hepatit B için tarama testi yaptırmadan aşı yaptırmak daha ucuz ve sakıncasız bir yöntemdir. Geçirilmiş bir hepatit B enfeksiyonu olan bir kişi “tarama testi yaptırmadan aşı yaptırırsa bir zararı olur mu ?” sorusuna bilim adamlarının cevabı bir zararın olmadığıdır. Kişi farkında olmadan Hepatit B’yi kapmış olabilir. Tarama yapılması var olan bir hepatit B hastalığının durumu hakkında bilgi verir. Bu da kişinin ileriki tedavisi ve hepatit B ile beraber ortaya çıkabilecek kronik sorunların izlenmesi bakımından önem taşır.

Hepatit B Aşısı Yaptırmak İçin Hangi Testleri Yaptırmalıyım?

HBsAg
Anti-HBs

Hepatit B aşısı yukarıdaki iki test de negatif olduğunda yapılmalıdır.

Kısaca hatırlatma yapmak gerekirse, HBsAg’nin POZİTİF olması yeni veya eskiden geçirilmiş bir hastalığın olduğunu, Anti-HBs POZİTİF olması hastalığa karşı bağışıklığı gösterir. Eğer kişi aşı yaptırmış veya hastalıkla karşılaşmış ise Anti-HBs POZİTİF dir. Ayrıca hepatit B virüsü ile yeni bir enfeksiyon şüphesi var ise bu testler hemen sonuç vermeyebilir. Bu sebeple yeni enfeksiyon şüphesinde, HBV DNA bakılması en duyarlı testtir. İlaveten HBsAg ve Anti-Hbc IgM bakılması gerekir. Bu sonuçlara bakılarak koruyucu serum (hepatit B koruyucu immunglobin) ve aşı yapılmalıdır.

Hepatit B’den Koruyucu Bazı Tedbirler

Cinsel ilişki sırasında kondom (kaput, prezervatif) kullanımı
Enjektör iğnelerinin doğru şekilde depolanarak atılması (özellikle tıbbi atıklara dikkat edilmesi gerekmektedir.)
Kan ve kan ürünleri ile uğraşan kişilerin latex veya plastik eldiven kullanması
Diş fırçası, jilet ve usturaların temizliğine dikkat edilmesi ve diğer insanlarla paylaşılmaması (özellikle berberlerin hijyene dikkat etmesi gerekmektedir. Kozmetikle ilgili yerlerde kuaför, berber, manikür-pedikür yapılan yerlerde aletlerin temizliğine dikkat edilmesi gerekir)
Uyuşturucu kullanımın önlenmesi ve kullananlara yönelik toplumsal eğitimler

Hepatit B Aşısı:

Hepatit B aşısı 3 dozluk uygulama gerektiren bir aşı bu üç dozun sonunda % 95 oranında koruyuculuk sağlar.

Yeni doğan bebekler, tüm yetişkinler, uyuşturucu kullananlar, son 6 ay içerisinde birden çok seks partneri olan kişiler ve cinsel yolla bulaşan bir hastalığa sahip olanlar, homoseksüeller, biseksüeller, hemofili hastaları, diyaliz hastaları, tüm sağlık çalışanları, hapishane çalışanları ve hapishane mahkumları, özürlü bakım evleri personeli, dünya üzerinde hepatit B açısından riskli bölgelere seyahat eden kişiler… Hepatit B aşısını ivedilikle yaptırmalıdır.

Aşılanma Sonrası Hepatit B’ye Karşı Bağışıklık Oluşup Oluşmadığı Tespit Edilebilir Mi? Kimlerde Bu Tespitler Gereklidir?

Evet. Antikor titresi denilen aşıya karşı yanıtın oluşup oluşmadığını anlamak için hekiminiz testler isteyebilir. Bu rutin bir uygulama değildir. Aşının % 95 oranında tuttuğunu belirtmiştik. Ancak bazı riskli gruplara aşının tutma oranını gösteren testler istenebilir. Sağlık çalışanları, kronik hepatit B enfeksiyonu olan seks partnerine sahip kişiler, vücut savunma sisteminde ciddi değişimler olan kişilerde aşının tutup tutmadığını anlayıcı testler istenebilir. Ayrıca hepatit B aşısından sonra bağışıklanmadığınız gibi bir inancınız varsa hekiminizle tartışın, gerekli görülürse aşının bağışıklık oluşturup oluşturmadığını testlerle sınayabilirsiniz.

Kaynak:http://www.hepatit.org/hepatitB.htm

Benzer İçerikler