Yetişkinlerde çölyak hastalığı belirtileri, sindirim sistemi ile ilişkilendirilen rahatsızlıklarla başlar. Karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve ishal gibi belirtiler sıklıkla gözlemlenir. Ancak her hastada sindirim sorunları görülmeyebilir. Bunun yerine kansızlık, kilo kaybı, kronik yorgunluk veya eklem ağrıları gibi sistemik belirtiler ortaya çıkabilir.
Yetişkinlerde çölyak hastalığı belirtileri daha karmaşık sağlık sorunlarına da yol açabilir. Örneğin, kalsiyum emilimindeki bozukluklar nedeniyle osteoporoz veya diş minesinde bozulmalar görülebilir. Ayrıca ciltte döküntülere neden olan dermatitis herpetiformis, çölyak hastalığına özgü bir belirti olarak kabul edilir. Sinir sistemi etkilenebilir ve sinir hasarı, depresyon veya anksiyete gibi sorunlar yaşanabilir.
Çölyak hastalığının yaygın belirtileri şu şekilde maddelendirilebilir:
- Karın ağrısı, şişkinlik ve gaz
- İshal, yağlı dışkı (steatore)
- Bulantı, kusma ve kabızlık
- Demir eksikliği anemisi
- Kilo kaybı
- Kalsiyum eksikliğine bağlı osteoporoz
- B12 ve folat eksikliği
- Dermatitis herpetiformis (kaşıntılı döküntüler)
- Ağızda aftlar, diş minesinde bozulma
- Kronik yorgunluk, depresyon ve anksiyete
- Sinir hasarına bağlı uyuşma ve karıncalanma (nöropati)
- Kadınlarda adet düzensizlikleri, infertilite (kısırlık) ve düşük riski
- Eklem ve kas ağrıları
- Zayıf bağışıklık sistemi nedeniyle sık enfeksiyonlar
Çölyak Hastalığı Belirtileri Yetişkinlerde
Çölyak hastalığı, gluten tüketimine bağlı olarak bağışıklık sisteminin ince bağırsakta zarara yol açtığı otoimmün bir hastalıktır. Yetişkinlerde bu hastalık, sindirim sistemi dışında farklı semptomlarla kendini gösterebilir.
Bağırsak odaklı belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve ishal öne çıkar. Ancak sindirimle doğrudan ilişkili olmayan sorunlar da yaygındır. Örneğin ciltte döküntüler, kansızlık, eklem ağrıları ve kronik yorgunluk gibi belirtiler çölyak hastalığı ile ilişkilendirilebilir. Bu hastalığın sıkça gluten intoleransı veya gluten hassasiyeti ile karıştırıldığı unutulmamalıdır. Çölyak sadece bir hassasiyet değil, bağışıklık sistemiyle ilgili ciddi bir rahatsızlıktır.
Hastalığın belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı bireylerde alerji benzeri semptomlar, kaşıntılı döküntüler ve solunum problemleri görülebilir. Alerji farklı mekanizmalarla ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi tepkisi olsa da çölyak hastalığında gluten tüketimine bağlı bağışıklık aktivasyonu ince bağırsak dokularını hedef alır.
Hastalık ilerledikçe demir eksikliği, osteoporoz ve sinir hasarına bağlı nöropati gibi komplikasyonlar oluşabilir. Tedavi edilmediği durumlarda bağırsakta ciddi hasar gelişebilir ve bu durum uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Çölyak hastalığında en etkili tedavi yöntemi, sıkı bir glutensiz diyet uygulamasıdır. Gluten içeren buğday, arpa ve çavdar gibi gıdalardan uzak durmak belirtileri kontrol altına almak ve bağırsak dokusunun iyileşmesini sağlamak için gereklidir.
Hastalık belirtilerinin hafiflediği dönemlerde bile diyete devam edilmesi şarttır. Glutensiz ürünlerin tüketimi ve diyetisyen desteği, yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynar. Çölyak hastalığı belirtilerinden şüphelenen kişilerin uzman bir doktora başvurarak kan testleri ve endoskopik inceleme gibi yöntemlerle kesin tanı koydurmaları önerilir.
Çölyak hastalığı, vücudun bağışıklık tepkisi nedeniyle besin emilimini bozarak enerji seviyelerinde düşüşe neden olabilir. Bu durum yorgunluk ve uyku hali gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Çölyak hastalığı genetik bir yatkınlıkla ilişkilidir ve aile bireylerinde bulunması durumunda diğer bireylerde görülme riski artar.
Glutenin vücutta neden olduğu iltihaplanma ve vitamin-mineral eksiklikleri de uyku halini tetikleyebilir. Bu belirtilerin azaltılmasında, gluten içeren besinlerden uzak durmak önemlidir.
Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı, zamanla bağırsak villuslarında hasara yol açarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Çölyak hastalığı ince bağırsağın yapısını etkilediği için uzun vadede osteoporoz, kısırlık ve sinir hasarına bağlı nörolojik problemler gelişebilir. Ayrıca sürekli bir iltihaplanma durumu bağırsak kanseri riskini artırabilir. Bu yüzden, çölyak belirtileri fark edildiğinde erken tanı ve tedavi büyük önem taşır. Çölyak hastaları, glutensiz bir diyeti benimseyerek bu komplikasyonları önleyebilir.
Çölyak hastalığının teşhisi için öncelikle kan testleri ile bağışıklık sistemi antikorlarına bakılır ve şüphe durumunda endoskopi ile ince bağırsak biyopsisi yapılır. Hastalığının ortaya çıkmasında genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Ayrıca gluten tüketimi sonrasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal ve yorgunluk gibi belirtiler yaşanıyorsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Çölyak hastalığının tedavisi, glutensiz diyet uygulamasına dayanır ve tanı sonrasında bu diyete başlanması gerekir.
